Voetbal in de DDR: het succes van 1.FC Magdeburg
Volg Voetbalkrant nu via WhatsApp!
Welkom bij de tweede aflevering van Vergane Glorie, waarin we vandaag terugblikken op voetbal in de voormalige DDR en het succes van de Oost-Duitse clubteams met als uitschieter de Europacupzege van 1.FC Magdeburg.
Tot twee jaar na de val van de Berlijnse Muur in 1989 bleef de DDR-Oberliga bestaan. In 1991 was Hansa Rostock de laatste Oost-Duitse kampioen uit de geschiedenis.
Recordhouder is Dynamo Berlin, dat alle titels won van 1979 tot en met 1988, tien kampioenschappen op rij! BFC Dynamo werd meer en meer als het uithangbord van de communistische partij beschouwd en de veiligheidsdienst Stasi in het bijzonder. De club zou op tal van manieren bevoordeeld zijn, wat de plotselinge en vrijwel perfecte dominantie in de jaren 80 verklaard.
Toch boekte deze club niet de grote succesen in Europa. Tweemaal bereikte het de kwartfinales van Europacup I en éénmaal de halve finales van Europacup II. Tegenwoordig bestaat deze club onder de naam Berliner FC Dynamo en speelt ze in Oberliga Nord, vergelijkbaar met de vijfde klasse.
Het succesvolle Dynamo Berlin (hier in 1987)
Behalve de Oberliga werd er ook een nationale bekercompetitie georganiseerd. Die noemde de Freier Deutscher Gewerkschaftsbund Pokal. De meest succesvolle teams tussen 1949 en 1991 waren 1.FC Magdeburg en Dynamo Dresden met allebei zeven bekerzeges. Met deze twee clubs zijn we meteen terecht gekomen bij de meest spraakmakende Oost-Duitse voetbalverenigingen. Het waren echte bekerteams die de Oost-Duitse eer in Europa duur zouden verkopen.
Dynamo Dresden en 1.FC Magdeburg
Dynamo Dresden, dat in 1950 opgericht werd als SV Deutsche Volkspolizei Dresden werd achtmaal kampioen van de DDR en won zoals gezegd zevenmaal de beker. Het was een zeer succesvolle ploeg die ook in Europa van zich deed spreken. De geel-zwarten konden echter nooit een Europese finale bereiken, ondanks veel knappe prestaties in de Europese competities.
Zo bereikte Dynamo zowel in het seizoen 1972-1973 als 1975-1976 de kwartfinales van de UEFA Cup waarin het telkens werd uitgeschakeld door Liverpool. In 1979 haalde het de kwartfinales van Europacup I waarin het de duimen moest leggen voor Austria Wien. Een opvallende Europese campagne was die in het seizoen 1988-1989 toen geel-zwart de halve finales van de UEFA Cup haalde.
In de tweede ronde van die campagne was Dresden te sterk voor SV Waregem, in de halve finale ging het eruit tegen de West-Duitse rivalen van VfB Stuttgart, dat later de finale van de UEFA Cup zou verliezen tegen het Napoli van Diego Maradona.
In 1991 haalde Dynamo in zijn allerlaatste Europese optreden nog de kwartfinales van Europacup I voor landskampioenen, daarin verloor het van Rode Ster Belgrado, de latere winnaar. Tegenwoordig speelt de club in de Duitse derde klasse, vlak onder de 2.Bundesliga.
Maar de meest succesvolle Oost-Duitse club in Europa was 1.FC Magdeburg. Die club werd slechts driemaal kampioen van de DDR, maar won wel zevenmaal de beker en ook in Europa maakte het team naam en faam. In het seizoen 1965-1966 werd al de kwartfinale van de UEFA Cup bereikt, maar in de jaargang 1973-1974 was het raak.
1.FC Magdeburg wint de Europacup II in 1974 na een 2-0 zege tegen AC Milan
De blauw-witten schakelden achtervolgens NAC Breda (Nederland), Banik Ostrava (Tsjechoslovakije in die tijd), Beroe (Bulgarije) en Sporting Lissabon (Portugal) uit om in de finale uit te komen tegen het grote AC Milan. Die werd gespeeld in de Rotterdamse Kuip van Feyenoord. De Oost-Duitsers trokken aan het langste eind en wonnen met 2-0 via een eigen doelpunt in de 43ste minuut en een treffer van Seguin in de 74ste minuut.
Jurgen Sparwasser, een held voor altijd
Ook in 1977, 1978 en 1979 werd telkens de kwartfinales van een Europees bekertornooi bereikt. 1.FC Magdeburg behoorde in die tijd tot de Europese top. In 1991 was het team voor de laatste keer actief in Europa, het sneuvelde toen in de tweede ronde van de UEFA Cup tegen Bordeaux. Tegenwoordig speelt de club in de Regionalliga, vergelijkbaar met onze vierde klasse. Maar door hun Europese zege in 1974 zal 1.FC Magdeburg voor altijd het grootste Oost-Duitse team blijven.
Eén van de meest bekende spelers was Jurgen Sparwasser. Deze middenvelder scoorde 131 keer voor de club en ook 15 keer voor het nationale elftal van de DDR. Hij speelde van 1965 tot 1979 voor de blauw-witten en was een echt uithangbord. Bovendien scoorde hij het enige doelpunt in de gewonnen wedstrijd tegen de buren van West-Duitsland, uitgerekend tijdens het WK in West-Duitsland van 1974.
Het was de enige ontmoeting ooit tussen beide Duitslanden. Daarmee blijft de DDR het enige land ter wereld waar (West-)Duitsland nooit van heeft kunnen winnen en zelfs nooit tegen gescoord heeft. Deze zege bracht een nooit gezien gevoel van DDR-patriottisme te weeg. In 1988 moest Sparwasser Oost-Duitsland ontvluchten wegens problemen met het regime. In 1991 was hij nog trainer van Darmstadt waarna hij uit het voetbal verdween.
De historische goal van Jurgen Sparwasser op het WK van 1974 waardoor de DDR met 1-0 wint van West-Duitsland
Het Oost-Duitse voetbaleftal was echter niet zo succesvol als de clubteams. Het wist zich nooit te kwalificeren voor het Europees kampioenschap en was slechts één keer aanwezig op een WK, in 1974 bij de buren uit West-Duitsland. Daarin werd het uitgeschakeld in de groepsfase van de tweede ronde.
De laatste interland van de DDR werd gespeeld uitgerekend op de Heizel tegen de Rode Duivels. Op 12 september 1990 won Oost-Duitsland deze vriendschappelijke wedstrijd met 0-2. Na de éénmaking van beide Duitslanden gingen Oost-Duitse sterspelers zoals Matthias Sammer (Dortmund) en Ulf Kirsten (Leverkusen) aan de slag bij het nieuwe herenigde Duitse elftal.
Drie Europese finales
Behalve FC Magdeburg haalden nog twee Oost-Duitse teams een Europese finale. In het seizoen 1980-1981 verloor FC Carl Zeiss Jena met 2-1 van Dinamo Tbilisi in de eindstrijd van Europacup II. Tbilisi speelde toen onder de vlag van de Sovjetunie maar komt tegenwoordig uit in de Georgische competitie.
Lokomotiv Leipzig haalde zelfs in het seizoen 1986-1987 nog de finale van Europacup II waarin het nipt met 1-0 verloor van Ajax. Het was meteen de laatste Europese finale van een Oost-Duits clubteam en ook één van de laatste grote momenten van het Oost-Duitse voetbal.
In totaal speelden ploegen uit de voormalige DDR drie keer in een Europese finale, telkens die van de Europacup II, één keer werd er gewonnen en tweemaal ging de finale verloren.
De woestijn sinds de éénmaking van beide Duitslanden
Na de opheffing van de DDR-Oberliga in het seizoen 1990-1991 en de oprichting van een hervormde 1ste Bundesliga voor beide Duitslanden moesten de meeste Oost-Duitse team instromen in een lagere reeks en verloren ze hun status van het hoogste niveau. Slechts twee teams uit de voormalige DDR wisten zich sinds die tijd nog te plaatsen voor Europees voetbal.
FC Hansa Rostock haalde in 1998 de Intertoto Cup, terwijl 1.FC Union Berlin zich in het seizoen 2001-2002 nog wist te kwalificeren voor de UEFA Cup dankzij het bekertornooi. Beide teams wisten daarin geen potten te breken en werden vroegtijdig uitgeschakeld.
Momenteel spelen er geen teams uit de voormalige DDR in de hoogste Bundesliga. Vorig seizoen degradeerde met FC Energie Cottbus de laatste ploeg uit de Bundesliga naar de tweede afdeling. Ook FC Hansa Rostock speelde vrij recent nog in de Bundesliga, maar degradeerde in 2008.
Van de vijf succesvolste Oost-Duitse clubs - 1.FC Magdeburg, Dynamo Dresden, BFC Dynamo Berlin, FC Carl Zeiss Jena en Lokmotiv Leipzig - speelt er op dit moment geen enkele in de 1ste of 2de Bundesliga. Jena en Dresden spelen in de derde klasse, Magdeburg in de vierde klasse en Dynamo Berlin en Leipzig zelfs pas op het vijfde niveau.
Dynamo Dresden blijft de meest populaire Oost-Duitse club van het moment. Zo nam het 20.000 toeschouwers mee op verplaatsing voor de eerste ronde van de Duitse beker in augustus 2007, uit bij FC Sachsen Leipzig. De wedstrijd werd uitzonderlijk gespeeld in het Zentral WK-Stadion.
Dynamo Dresden trekt op dit moment van dit vijftal het meeste toeschouwers. Het speelt altijd voor 10 à 15.000 fans in de derde liga en bij topmatchen kan dit zelfs nog stijgen naar 20.000 en meer. 1.FC Magdeburg lokt tegenwoordig nog een 5.000-tal fans in de Regionalliga waar er dat vroeger makkelijk 30.000 waren.
In Leipzig werd speciaal voor het WK van 2006 nog het Zentral Stadion gebouwd met een capaciteit van 44.345 plaatsen. Maar de lokale Lokomotiv speelt ook nog altijd in het kleinere Bruno-Plache-Stadion en wijkt alleen per gelegenheid eens uit naar het Zentral Stadion.
Maar vanaf het seizoen 2010-2011 neemt Red Bull Leipzig zijn intrek in het Zentral Stadion. Deze club (oorspronkelijk SSV Markranstädt Leipzig) speelt momenteel in de Oberliga op het vijfde niveau, maar is overgenomen door de pepdrankgigant en hoopt binnen enkele seizoenen de stap naar de 2de Bundesliga te zetten. Wordt dit het nieuwe succesverhaal uit het voormalige Oost-Duitsland? Het contrast in clubnaam tussen Lokomotiv Leipzig, SSV Markranstädt Leipzig of FC Sachsen Leipzig en Red Bull Leipzig is er ééntje dat alvast kan tellen.
Palmares 1.FC Magdeburg
Kampioen DDR: 1972, 1974, 1975
DDR-beker: 1964, 1965, 1969, 1973, 1978, 1979, 1983
Europacup II: 1974 + 4 kwartfinales in Europa
De club speelde nooit in de 1ste of 2de Bundesliga na de éénmaking
Palmares Dynamo Dresden
Kampioen DDR: 1953, 1971, 1973, 1976, 1977, 1978, 1989, 1990
DDR-beker: 1952, 1971, 1977, 1982, 1984, 1985, 1990
7 kwartfinales en 1 halve finale in Europa
De club speelde 4 seizoenen in de 1ste Bundesliga na de éénmaking
Palmares BFC Dynamo Berlin
Kampioen DDR: 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988
DDR-beker: 1959, 1988, 1989
2 kwartfinales en 1 halve finale in Europa
De club speelde nooit in de 1ste of 2de Bundesliga na de éénmaking
Palmares FC Carl Zeiss Jena
Kampioen DDR: 1963, 1968, 1970
DDR-beker: 1960, 1972, 1974, 1980
1 finale, 1 halve finale en 3 kwartfinales in Europa
De club bengelde tussen de 2de en 3de Liga sinds de éénmaking
Palmares Lokomotiv Leipzig
Kampioen DDR: nooit
DDR-beker: 1957, 1976, 1981, 1986, 1987
2 kwartfinales, 1 halve finale en 1 finale in Europa
De club speelde één seizoen in de Bundesliga sinds de éénmaking
De volgende aflevering in deze reeks gaat over het succes van het Schotse Aberdeen in de jaren '80, een club die nu helemaal overgedragen is aan de dominantie van Celtic en Rangers.
Schrijf je nu in voor de Voetbalkrant nieuwsbrief