De BeNe-Liga: een utopie?

De BeNe-Liga. Zelden was er in ons voetbal een groter discussiepunt dan die over het introduceren van een gezamelijke Belgisch-Nederlandse competitie. Al jaren wordt er gedacht aan zo'n grensoverschrijdend toernooi, maar nooit zijn er concrete plannen op papier gezet. Het bleef telkens bij heel wat gepalaver.

Het begint allemaal in 1996. Michel Verschueren, op dat moment manager bij Anderlecht, heeft een droom. De zilveren vos wil een BeNe-Liga, en dan nog liefst zo snel mogelijk. Op de vergadering van de Profliga licht hij zijn plan toe, zonder al te veel succes. Het idee kwijnt weg, slechts enkele mensen tonen interesse in de BeNe-Liga. Niemand kon toen voorspellen dat het idee zo'n kleine 10 jaar later nog zou leven onder de voetbaldieren.

Ondanks het verzet, blijft Verschueren maar doordrammen over zijn idee. “België is te klein voor een serieuze profcompetitie”, aldus de zilveren vos. “We kavelen met te veel op een klein gebied en met een aantal clubs die op het randje van het faillissement balanceren. Een Benelux-competitie met verscheidene, goed gestructureerde clubs kan dé oplossing bieden. Met een potentieel cliënteel van 25 miljoen mensen: dat moet sponsors aanspreken. De tv-rechten zullen niet te versmaden zijn. Alleen op die manier kunnen we in de Benelux concurrentieel blijven met de andere topclubs in Europa.”

In het jaar 1998 herleeft het idee van de BeNe-Liga. Na twee jaar van angstwekkende stilte begint ook boven de Moerdijk de interesse voor een gemeenschappelijke competitie te groeien. Volgens Verschueren biedt Euro 2000 de ideale gelegenheid om daarover na te denken: “Het Euro 2000-toernooi zal het ideale moment zijn om Nederlandse en Belgische bestuursmensen dichter bij elkaar te brengen. Ik ga mij daar achter zetten. Willen we concurrentieel blijven, is de Bene-Liga de beste uitweg. Dan zitten we met een potentieel van 25 miljoen inwoners. En dan moet er ook een selectie van sterkere clubs komen. De fusieplannen tussen Harelbeke en Kortrijk vind ik daarom een intelligente zaak. Ik hoop dat ze ook in andere uithoeken van het land dezelfde weg opgaan. Het is de enige manier om economisch sterker te worden. Waarom denk je dat de Generale, de grootste bank van het land, met Fortis in zee gegaan is. Dat zegt toch genoeg?”

Maar Michel Verschueren is niet meer de enige clubleider die denkt aan een BeNe-Liga. Ook Racing Genk ziet zo'n competitie wel zitten. Voor Edgard Troonbeeckx is de BeNe-Liga zelfs al zo goed als een feit: “We moeten eerst Euro 2000 afwachten, dan komt alles in een stroomversnelling. Het jaar daarop is de Bene-liga een feit. Het kan niet dat kleinere clubs zoals Kortrijk en Cercle - met alle respect - twintig man meebrengen, geen sfeer scheppen, een budget van 50 miljoen frank hebben en dezelfde televisierechten krijgen als Anderlecht met zijn 900 miljoen frank. De verdeelsleutel moet veranderen of er moet een andere competitie komen. Er moet een minimaal bedrag gelijk verdeeld worden. Een groter stuk moet in verhouding tot de plaats in de rangschikking en het aantal toeschouwers opgesplitst worden.”

Zelfs in Nederland, dat aanvankelijk erg sceptisch stond tegenover zo'n grensoverschrijdende competitie, groeit het enthousiasme. Begin september 1999 houdt Verschueren zelfs een exposé in Nederland. De manager van Anderlecht houdt meteen een stemming. 62% van de aanwezigen is pro, waaronder ook de vertegenwoordigers van Ajax, Willem II en de KNVB.

Toch blijven er enorme twijfels over de BeNe-Liga. Vaak wordt er geroepen dat zo'n competitie meer tv-gelden zal opleveren. Guy Polspoel, commentator bij Canal Plus, weerlegt dat: “Voor het eerst in vijftien jaar maakt Canal+ geen verlies meer. We zijn niet zins voor een BeNe-liga een paar honderd miljoen meer op tafel te gooien, wanneer het huidige contract na 2002 afloopt. Want het is niet daarmee dat we meer abonnees gaan werven. 160.000 abonnees, daar doen we het nu al enkele jaren mee. Dat moet zowat de vraag zijn die er in België voor het voetbal bestaat.”

Twee maanden na het exposé van Verschueren komt Ajax met een standpunt naar buiten. De Amsterdammers laten grote interesse blijken voor een BeNe-competitie. “Het liefst zie ik die BeNe-Liga volgend seizoen al, maar dat is niet realistisch”, aldus Frank Kales, algemeen directeur van Ajax. “Maar over anderhalf jaar moet het kunnen. Zestien clubs die tegen elkaar in competitie treden: tien Nederlandse en zes Belgische. Welke ploegen hiervoor in aanmerking komen, hangt in de eerste plaats af van sportieve criteria. De Nederlandse Voetbalbond is voor het idee gewonnen. In de komende twee tot drie maanden moeten we tot conclusies komen.”

Ook Harry Van Raaij, voorzitter van PSV, denkt er zo over: “Natuurlijk vind ik nog steeds dat we de mogelijkheid moeten onderzoeken. Het probleem is dat we al twee jaar geleden die stap hadden moeten zetten. Ik vraag me nu af of we niet beter gelijk met die Atlantische competitie kunnen beginnen.”

De Nederlandse clubs zijn nu dus ook pro. Op hetzelfde moment laaien ook in België de gemoederen hoog op. De grote vijf (Standard, Club Brugge, Anderlecht, Racing Genk en AA Gent) staan pal tegenover de rest van de clubs, die hen in alles en nog wat blokkeren. De BeNe-Liga lijkt nu helemaal onafwendbaar.

Toch duurt ook dit keer het feestje niet lang. 2000 brengt immers nieuwe ideeën. Voor velen is de BeNe-Liga helemaal voorbijgestreefd. De Euro League of de Atlantic League, waarin ook landen als Turkije, Portugal en Schotland worden betrokken, is de enige oplossing. In het begin van het jaar lijkt de Euro League zelfs al een feit, maar achteraf blijkt dat allemaal slechts perspraat te zijn geweest. Een competitie voor de kleinere landen komt er dus ook al niet.

In 2000 en 2001 wordt er met geen woord meer gerept op de Belgisch-Nederlandse competitie. Enkel bondsvoorzitter Michel D'Hooge geeft zijn mening: “Ik sluit een BeNe-liga zeker niet uit. Het dossier is echter nog niet klaar. Daarom zal u van mij hierover geen uitspraken horen. De samenwerking met Nederland heeft het maatschappelijke en sportieve belang van een goed jeugdbeleid nog eens benadrukt.”

In 2002 rakelt Verschueren – wie anders? - het oeroude idee weer op. “Een Bene-Liga met acht Nederlandse en acht Belgische clubs lijkt me onvermijdelijk. Na de vakantie ga ik daarover alvast praten met PSV-voorzitter Harry van Raaij. Aan Belgische kant zie ik naast ons Genk, Club Brugge, Standard, AA Gent en Moeskroen. Hopelijk kunnen ze ook in Charleroi en Antwerpen mee. Van die acht clubs zal het moeten komen.”

En ja hoor, de gesprekken van Verschueren met van Raaij lijken iets op te leveren. Eind 2002 vertelt Genk-voorzitter Jos Vaessen in Het Nieuwsblad dat de BeNe-Liga opnieuw besproken wordt binnen de Profliga. De G5 stuurt zelfs een waarnemer naar Nederland, om daar te onderzoeken wat de Nederlandse houding is tegenover een BeNe-Liga. Na nieuwjaar bevestigt Michel Verschueren de berichtgeving van Vaessen: “Omdat in Nederland nu ook het besef is gegroeid dat een BeNe-Liga onvermijdelijk is, spelen we in 2004-2005 samen. Negen Nederlandse, acht Belgische en één Luxemburgse club. Onder die kunstmatige Luxemburgse club wil ik desnoods mijn schouders zetten. Daar is toch geld genoeg. In België kan er in Brugge, Brussel, Charleroi, Luik, Antwerpen, Gent, Genk en Henegouwen worden gespeeld. Die plannen zijn concreet. Het enige knelpunt is nog dat de Uefa voor één competitie nooit acht Europese plaatsen - het aantal waar België en Nederland nu recht op hebben - zal toewijzen.”

Vijf maanden later laat ook Harry van Raaij nog eens zijn licht schijnen over een Belgisch-Nederlandse competitie. De drang naar een BeNe-Liga wordt in België en Nederland groter met de dag. In beide landen sukkelen de kleinere clubs met hun licentie. In België moeten KV Mechelen en Lommel zelfs de boeken sluiten. De situatie wordt onhoudbaar, zo begrijpt ook van Raaij: “Als je het over betaald voetbal hebt, is er in de Benelux maximaal ruimte voor zestien clubs. Negen uit Nederland, zes uit België en eventueel een uit Luxemburg. Maar dan houdt het op. Met zestien clubs in een Benelux-competitie kun je iets uitbouwen dat je kunt vergelijken met een competitie in bijvoorbeeld Frankrijk.”

Toch blijft van Raaij zo zijn bedenkingen hebben. Meer zelfs, de uittredende voorzitter van PSV heeft zo zijn eisen: “De voertaal in een nieuwe competitie moet Nederlands zijn. Dat is eis nummer één. Ik wil niet de Belgische taalproblemen erbij halen. In geen geval. Als je heel de regelgeving, alle richtlijnen en heel de beleidsvoering dubbel moet doen, wordt je organisatie alleen maar tien keer duurder. Dat is zakelijk gezien, onacceptabel.”

Met die laatste uitspraak lijkt van Raaij de oprichting van een BeNe-Liga enkel maar moeilijker te maken. Welke Waalse club zal in godsnaam bereid zijn om enkel nog Nederlands te spreken? De interesse onder de taalgrens leek sowieso al erg laag, want in Wallonië is de affiniteit met Nederland zo goed als nihil.

Terwijl er in de Lage Landen volop gekibbeld wordt, begint men ook in Zwitserland en Oostenrijk te praten. Met man en macht wordt er gewerkt aan een Alpen League, naar analogie met de BeNe-Liga. Uiteindelijk zou er ook van die competitie niets in huis komen. In Scandinavië kent het idee van een internationale competitie wel succes. Denemarken, Noorwegen en Zweden starten in het seizoen 2004-2005 met de Royal League, een bekertoernooi met de beste clubs van elk land. FC Copenhagen wint meteen de eerste editie, die heel wat bezoekers naar de stadions lokt en ook veel spektakel oplevert.

In augustus 2003 lijkt de BeNe-Liga – opnieuw – in een stroomversnelling te komen. Zowel Michel Verschueren als Antoine Vanhove worden, tot hun grote woede, niet verkozen voor een plekje in het Uitvoerend Comité. Het zijn andermaal de kleinere clubs die dwars zitten. Het resultaat: de G5 dreigt opnieuw met een BeNe-Liga en start een onderzoek naar zo'n competitie. En eindelijk lijken er ook eens resultaten te komen. Eind augustus zit de KBVB met de KNVB rond tafel naar aanleiding van de wedstrijd tussen de Rode Duivels en Oranje. Beide partijen komen overeen om een werkgroep op te richten die de haalbaarheid van een zogenaamde BeNe-Cup, een gemeenschappelijk bekertoernooi, moet onderzoeken. Een resultaat zou er echter nooit komen.

Daarmee is het laatste echt “nuttige” over een BeNe-Liga gezegd. Sinds die bewuste interland is het enkel maar bij verregaande discussies tussen supporters en media gebleven. Veel heeft wellicht te maken met het feit dat zowel Michel Verschueren als Harry Van Raaij een stap opzij hebben gezet bij hun clubs. Enkel Ben Bot, Nederlands minister van Binnelandse Zaken, vond het nodig om het idee nog eens op te rakelen: “Een gemeenschappelijke competitie zou onze bevolking in de verleiding kunnen brengen wat meer belangstelling voor elkaar te hebben'', zei Bot. ,,De clubs zouden ook meer mogelijkheden hebben om zich te verweren tegen de rijkere clubs in grotere competities elders in Europa. Stelt u zich eens een competitie voor met wedstrijden als Club Brugge-Ajax, Feyenoord-Anderlecht, Antwerp-PSV en Standard-Utrecht!''

De uitspraken van Bot werden door zowel de Nederlandse pers als de clubs weggelachen. Eind september zetten de Nederlandse clubs hun “njet” tegen een BeNe-Liga extra in de verf door in de eigen competitie play-offs in te voeren. De hervorming van de Nederlandse competitie geeft een krachtig, duidelijk teken: er komt nooit een BeNe-Liga. Misschien een spijtige zaak, misschien ook niet. 

Toch klinkt er onder de supporters en de media veel kritiek op de hervorming binnen de Nederlandse Eredivisie. Zelfs bondscoach Marco Van Basten kan zich niet vinden in het systeem met play-offs. "We moeten voorkomen dat we de concurrentiestrijd met het buitenland niet op een gigantische manier verliezen", vertelt Van Basten overtuigd. "We dienen ons te verenigen. Volgens mij moeten Nederland en België samen een competitie opzetten. Dan kunnen we gezamenlijk een vuist maken naar het geweld van landen als Engeland, Spanje, Italië, Frankrijk en Duitsland. Daar smijten ze met geld. De grote voetballanden zuigen ons leeg. In mijn periode als profvoetballer speelden vier, vijf Nederlandse spelers in het buitenland. Nu wel vijftig. Dat is niet goed."

Toch klinkt men bij de Belgische en Nederlandse Voetbalbond weinig enthousiast. Vooral in bij de Nederlandse bond wil men van het idee niet weten. "De BeNe-Liga is een leuk idee, maar ook een utopie", luidt het. Of het echt zo'n utopie blijkt, moet de toekomst uitwijzen...

2. HOE DE BENE-LIGA ER UIT ZOU ZIEN...

Door de jaren heen hebben er zich verschillende concepten ontwikkeld voor een eventuele BeNe-Liga. De één spreekt van een echte competitie, die heel het seizoen zal duren. De andere spreekt dan weer van een internationale competitie die pas na de winterstop zal plaatsvinden. Een overzichtje van de drie meest voorkomende ideeën.

1. HET IDEE: 16 clubs uit België en Nederland starten in augustus aan de competitie. Er worden 30 wedstrijden gespeeld, verdeeld over 10 maanden. De kampioen van de BeNe-Liga plaatst zich rechtstreeks voor de Champions League. De overige teams vechten dan in play-offs (met bonuspunten voor de hoger geplaatste teams) om de resterende Europese plekjes. Uiteraard is ook promotie en degradatie mogelijk.
   
   

   VOORDELEN:
   - Heel het jaar BeNe-Ligavoetbal.
   - Alle ploegen zullen (minstens) twee keer tegen elkaar spelen.
   - Uiteraard ook de normale BeNe-Ligavoordelen (meer sponsor- en tv-geld, aantrekkelijkere competitie,...).
   
   NADELEN:
   - Een hoop kleinere teams vallen uit de boot.
   - De toch ietwat moeilijke verdeling van de Europese postjes.

2. HET IDEE: Van augustus tot december nemen de huidige eersteklasseteams het in eigen land tegen elkaar op. Van een BeNe-Liga is er op dat moment nog geen sprake. De 8 beste teams van elk land voegen zich dan na de winterstop samen, om onderling de BeNe-kampioen te bepalen. Ook de Europese plekjes worden zo uitgedeeld. Elk team start aan die BeNe-Liga met bonuspunten, naargelang de eindpositie in december.
   
   Ook de 8 slechtste teams van elk land mogen verder ballen. Zij blijven wel in eigen land spelen, om zo te strijden tegen degradatie.
   
   VOORDELEN:
   - De kleinere teams worden niet aan hun lot overgelaten.
   - Er is ook een Belgisch en Nederlands kampioenschap (namelijk voor de winterstop)
   - Uiteraard opnieuw de normale BeNe-Ligavoordelen (meer sponsor- en tv-geld,...)
   
   NADELEN:
   - Sommige teams spelen slechts één keer tegen elkaar, door de verwisseling bij de winterstop.
   - Opnieuw moeilijke verdeling van de Europese plekjes.
   - Het bonuspuntensysteem na de winterstop kan soms erg ingewikkeld worden.
   - Topteams die een slechte competitiestart kennen, krijgen weinig tijd om dat nog recht te zetten voor december en dreigen zo de BeNe-Liga te missen.
   
   

3. HET IDEE: Alle Belgische en Nederlandse clubs komen uit in een BeNe-Cup. Dit bekertoernooi vervangt de huidige Amstel Cup in Nederland en de Beker van België, die allebei nog weinig interesse kunnen losweken bij het publiek.
   
   VOORDELEN:
   - De kleine teams vallen niet uit de boot.
   - De huidige bekers worden heropgewaardeerd.
   - Weinig mensen zullen negatief staan tegenover zulke veranderingen, gezien het feit dat niemand zich nog interesseert in de huidige bekers.
   
   NADELEN:
   - De zwakke competities in België en Nederland blijven bestaan.
   - Een hoop voordelen (meer sponsor- en tv-geld, grotere interesse,...) verdwijnen automatisch.
   

3. ALGEMENE VOOR- EN NADELEN VAN DE BENE-LIGA

      VOORDELEN:

• Héél belangrijk voor de topclubs: het sponsorgeld zal drastisch de hoogte ingaan doordat de markt vergroot wordt. In plaats van 10 miljoen kijkers zijn er nu plots 26 miljoen kijkers.
  
• Ook de televisiegelden zullen verhoogd worden, net vanwege het feit dat de competitie interessanter zal zijn. Ook interesse vanuit het buitenland zal wellicht niet uitblijven.
  
• De competitie wordt stukken aantrekkelijker. Duels als Ajax – RBC of Anderlecht – La Louvière kan je moeilijk interessanter noemen dan Ajax – Club Brugge of Anderlecht – Feyenoord. 
  
• Er komen meer topwedstrijden, wat het ritme de hoogte injaagt. De spelers krijgen moeilijkere wedstrijden voorgeschoteld, wat zich in Europees verband zal doortrekken. Een speler die wekelijks topduels speelt, zal dat niveau makkelijker in Europa kunnen vasthouden.
  
• Wellicht zullen er ook betere spelers naar de Lage Landen komen. De Zidanes of Shevchenkos van deze wereld zullen uiteraard blijven waar ze zijn, maar jonge talenten zullen sneller hun weg naar hier vinden.
  
• Elke week België – Holland, wie ziet dat niet zitten?
  
  
  NADELEN:
  
  
•  De topteams zullen wellicht hun eigen land verlaten, waardoor de kleinere teams verweesd achter blijven. Fusies dringen zich op, tot grote spijt en woede van vele supporterskernen.
  
• Een hoop mensen zijn niet te vinden voor zo'n BeNe-Liga, maar zullen zij ook echt afhaken als het zo ver komt?
  
• In veel gevallen wordt de verdeling van de Europese postjes nogal moeilijk.
  
• De verplaatsingen worden langer, al is dat relatief, gezien het feit dat Fransen, Spanjaarden en Engelsen stukken verder moeten reizen om hun club op verplaatsing te volgen.
  
• De Nederlanders willen wellicht het taalprobleem (Frans-Nederlands in België) vermijden. Daardoor moeten alle Franstalige clubs zich aanpassen en hun correspondentie doen in het Nederlands. Wellicht zien ze dat niet zitten.
  
• Vooral de verdeling van de teams is een erg heikel punt. Hoeveel teams krijgt elk land, en vooral, welke teams mogen meedoen?
  
  Toch wel enkele belangrijke punten, die eerst zeer ernstig overwogen moeten worden, alvorens er ook echt iets beslist wordt. Wat het wordt? De tijd zal raad brengen.