Column Tribune: Een clown met persoonlijkheid

"Een kaal goudhaantje." Zo noemde een Nederlandse columnist hem ooit. Zoals dat met vele voetballers-met-persoonlijkheid gaat, was je voor of tegen hem. De meningen waren verdeeld over zijn keeperskwaliteiten. Was en waren, want gisteren maakte Fabien Barthez zijn afscheid van het topvoetbal bekend. Velen dachten dat de international het vorig jaar al voor bekeken zou houden, toen hij een half jaar geschorst werd na een spuwincident. Maar hij bleef gepassioneerd doortrainen en speelde zelfs nog de finale van het WK in Duitsland. Want vergis u niet, naast een bon vivant was Le Fabien ook een trainingsbeest, geobsedeerd door zijn job: het keeper zijn.

“Hij heeft gespeeld in de Champions League, hij heeft in de finale van het WK en het EK gestaan, maar hij liet het eruitzien alsof het een training was. Hij heeft geen idee wat angst is.” Woorden van Elie Baup. Hij is keepertrainer bij Toulouse, als Fabien Barthez debuteert op 21 september 1991 op het veld van AS Nancy (1-1). Van dan af gaat het snel voor de jonge Fabien. Na een jaartje Toulouse komt het grote Olympique Marseille, waarmee hij in 1993 als 21-jarige onder trainer Raymond Goethals de Europa Cup I wint, na 1-0 winst tegen AC Milan. â€œHij kan ongelofelijk de clown uithangen, maar als het erop aankomt, wil je hem liever niet bij de tegenstander zien”, zei wijlen Goethals ooit over Barthez.

De Kus

Kaalhoofdig, een ringbaardje, een keepersshirt met korte mouwen, Le Fabien trekt al snel de aandacht naar zich toe. Zowel op als naast het veld. Een levensgenieter pur sang, mooie vrouwen en snelle wagens, waarmee hij vanaf 1995 regelmatig door Monaco racet. Want de club in het Prinsendom wordt z'n derde ploeg, na het omkoopschandaal bij L'OM. Met AS Monaco pakt Barthez in 1997 de landstitel.

Volgend hoogtepunt voor Barthez is het WK in eigen land, in 1998. Met de Franse nationale ploeg klopt hij in de finale het Brazilaanse dreamteam van Ronaldo met droge 3-0 cijfers. Daar voert hij een wereldbekend ritueel in. Voor elke wedstrijd van Les Bleus moet aanvoerder Laurent Blanc zijn kale hoofd kussen. Wanneer de Franse regisseur de intense kus mist, zijn de Fransen er niet gerust op. Maar dat wordt later in slow motion meer dan goed gemaakt. Met Barthez is een ster geboren. In zijn geboortedorp Lavenalet, midden in de Franse Pyreneeën, gaan ze helemaal uit de bol. Alle jongens uit het dorpje ruilen hun rugbybal voor een voetbal.

In de nationale media wordt hij geroemd, de internationale pers is sceptischer. Degelijk en betrouwbaar mocht hij niet worden genoemd, maar zoals elke spectaculaire doelman beschikte hij over uitzonderlijke reflexen. En zoals het een spectaculaire doelverdediger ook betaamde, maakt hij een onzekere, zeg maar nerveuze indruk. Als verdediger en supporter kon je gek van hem worden. Maar eerlijk is eerlijk, wanneer Barthez tussen de palen stond, was het spannend. En gekke doelmannen, Frankrijk heeft er een patent op. Ettori, Rust, Bats, Lama, allemaal hadden ze iets vreemds over zich en durfden ze al eens in de fout gaan en voor paniek zorgen.  

Dat Fabien Barthez eind jaren ’90 de populairste sportman is bij onze zuiderburen, ontgaat ook Linda Evangelista niet. Het topmodel, dat wereldberoemd werd met de uitspraak "Voor minder dan 10.000 dollar kom ik niet uit m'n bed", wordt verliefd op de Franse wereldkampioen en het koppel woont één jaar samen in Frankrijk. Tot Barthez een lucratief contract tekent bij Manchester United. Hij verlaat Monaco na strubbelingen met zijn trainer. We schrijven dan 2000, het jaar waarin Barthez een volgende grote titel binnenhaalt. Op het EK in Nederland en België wordt het Franse nationale elftal Europees kampioen.  

Engeland

Barthez is voor Man United eigenlijk maar derde keus. Van der Sar van Juventus en Toldo van Fiorentina waren eerder gepolst, maar zagen een Engels avontuur niet zitten. Het feit dat hij pas derde optie is voor manager Ferguson, doet het zelfvertrouwen van Barthez geen goed. Hij wisselt, meer nog dan bij z'n vorige clubs, knappe reddingen af met grove blunders. Met als dieptepunt de herfst van 2001. In de 4-3 verloren wedstrijd in Newcastle duwt hij een schot van Lee in eigen doel. Een maand later delft Man U in de Champions League thuis het onderspit tegen Deportivo La Coruña (2-3), na twee fouten van Barthez. En kort daarop gaat hij in de uitwedstrijd tegen Liverpool (3-1 verlies) niet vrijuit bij het doelpunt van Owen. De Engelse pers gaat er traditioneel gretig op in. Koppen als "Barthez's Horror Show", "Barthez Blunderman", "Gift of the Fab" en "Fab Farce" liegen er niet om. Ferguson weigert commentaar te geven en heeft begrip voor de privéproblemen van Barthez met zijn vriendin. Zo reist Barthez regelmatig tussen de wedstrijden en trainingen door op en af naar Frankrijk. 

Na de vroege uitschakeling van Frankrijk op het WK 2002 en vooral een bankzittersrol bij Man United, laat Barthez Engeland dan toch achter zich en gaat terug naar de club waar hij het volledig maakte: Olympique Marseille. Vedran Runje, tot dan titularis bij L’OM, is daar niet echt mee opgezet, maar Barthez reageert volwassen: "Ik denk dat Vedran een intelligent persoon is. We werken allebei gewoon hard voor onze positie en we zullen elkaar scherp houden. Er is geen reden om hier een probleem van te maken."

Met Marseille haalt Barthez in 2004 de Uefa Cup finale, maar dat is niet zo'n fijne ervaring. Wanneer Mista hem tracht te omspelen, torpedeert hij de doorgebroken Valencia-spits met een gestrekt been. Strafschop, scheidsrechter Colina sluit Barthez uit, en de penaltie gaat erin. Marseille verliest met 2-0. In de zomer van dat jaar wordt Barthez samen met zijn landgenoten op het EK in Portugal uitgeschakeld door een uitgekookte Griekse ploeg. In de groepsfase toont hij zich wel belangrijk en neemt Fabien sportieve revanche op Engeland, wanneer hij een strafschop van David Beckham – oud-ploeggenoot bij Manchester United - knap uit z'n doel ranselt en Frankrijk de match wint met 2-1.  

Plasje

In februari 2005 komt Barthez terug in het nieuws. Maar opnieuw niet gelukkig: de doelman bespuwt een Marokkaanse scheidsrechter in een vriendschappelijk duel in Casablanca. Hij krijgt een half jaar aan z'n broek en door zijn schorsing mist hij de kwalificatiewedstrijden van Frankrijk tegen Ierland en Zwitserland. Maar de Franse bondscoach Domenech behoudt het vertrouwen in Barthez, tot grote ergernis van Grégory Coupet. De doelman van Lyon vindt dat het zijn moment is om te schitteren bij Les Bleus en pakt tijdens de voorbereiding op het WK 2006 zijn spullen om de nationale selectie te verlaten. Hij kan er niet over dat Barthez vanwege een (geveinsde?) kuitblessure als enige niet meedoet aan een beklimming van de drie kilometer hoge gletsjer Grande Motte. Uiteindelijk slaagt fysiotherapeut Robert Duverne - een Lyon-man - erin om Coupet om te praten.

Barthez bedankt Domenech voor het vertrouwen en haalt met de nationale ploeg de finale van het WK, waarin het verliest van Italië na strafschoppen. Barthez kan voor één keer de held niet uithangen, want hij pakt geen enkele strafschop. Op het WK heeft hij wel een Frans record beet. Nog nooit speelde een Franse international zoveel WK-wedstrijden. Barthez verlaat het internationale voetbaltoneel op z’n geheel eigen manier: nonchalant. Wanneer hij zijn medaille van verliezend finalist moet ophalen, verdwijnt hij plots richting catacomben. “Na de match moest ik heel dringend gaan, dus trok ik naar de kleedkamer”, legde hij nadien uit. “Toen ik terugkeerde voor mijn medaille, botste ik op mijn ploegmaats die hun medaille al opgehaald hadden.”

Jan de Jong