Dossier Supportersfederatie Profclubs

De Supportersverbonden van de eerste klasse clubs hebben het voorbije seizoen hard gewerkt aan een aantal zaken die niet direct zichtbaar waren. Met een dozijn supportersfederaties hebben zij regelmatig vergaderd om problemen deftig aan te pakken waarmee alle federaties van eerste klasse ploegen zoal te maken krijgen.

Dit heeft geleid tot de oprichting van een dynamisch orgaan, de Supportersfederatie Profclubs. In dit orgaan zijn het de supportersfederaties en dus de supporters zelf die actief aan de slag gingen. Met deze Supportersfederatie Profclubs hebben ze een grondig beleidsdossier opgesteld over zaken als veiligheid, ordehandhaving, beschikbaarheid en prijzen van tickets bij uitwedstrijden, matchverschuivingen, toegankelijkheid van stadions voor mensen met een handicap enz. waarbij ze aandacht vragen en adviezen formuleren vanuit het supportersstandpunt.

Er waren reeds een aantal contacten met de beleidsverantwoordelijken op nationaal niveau, waar het dossier goed onthaald werd. Nu is het dossier volledig klaar en wordt het officieel voorgesteld. Voetbalkrant.com kreeg de eer het voetbalminnend Vlaanderen te laten inkijken.

Dossier:

Geef ons
ons voetbal terug !

Supportersfederatie Profclubs

Geef ons
ons voetbal terug


Joris is 14. Hij wil graag eens met zijn vriendin een voetbalwedstrijd gaan bekijken. Joris gaat zich een ticket kopen in het stadion van de eersteklasser in zijn buurt. Aan het loket vraagt men zijn fancard. Joris gaat voor het eerst naar een wedstrijd en heeft er geen. Men heeft dus zijn identiteitskaart nodig en enkele gegevens, zoals zijn voorkeurploeg. Vanaf nu kan hij niet meer zomaar gelijk welke match gaan bekijken op gelijk welke tribune. De kaart voor zijn vriendin levert nog meer problemen op, want de loketbediende heeft haar fancard of identiteitskaart nodig, of bij gebrek daaraan haar volledige naam, adres, geboortedatum en opnieuw haar voorkeurploeg.

Joris denkt nu twee tickets te mogen ontvangen. Helaas. De volgende vraag is met welke supportersclub hij mee rijdt. Er is immers een combiregeling opgelegd en hij krijgt zijn ticket pas wanneer hij op de bus zit. Hij heeft geen flauw idee van een supportersclub, dus geeft men hem het dichtstbijzijnde adres van een supporterslokaal. Daar wordt Joris ingeschreven. Hij betaalt als 14-jarige 2 x 16 euro. ’s Avonds belt hij naar het supporterslokaal, waar men aanvankelijk zegt niet zeker te zijn of er nog plaatsen zijn op de bus.

De avond van de wedstrijd komen de bussen aan bij een scherp bewaakt stadion. Joris moet langs een cordon politiemensen in gevechtsuitrusting. Op de achtergrond hoort hij honden blaffen en ziet hij het silhouet van een waterkanon. In het schemerlicht, met de stadionlichten op de achtergrond waant hij zich even op een andere plaats, in een andere tijd. Na de wedstrijd wil hij nog iets drinken en een hamburger eten, maar hij wordt door stewards en politie richting bussen ‘begeleid’. Er is niets gebeurd, Joris heeft geen geweld gezien, maar zal niet snel vergeten hoe zijn eerste kennismaking was met het eerste klassevoetbal.

Er was een tijd, helemaal niet lang geleden, dat voetbal deel was van de maatschappij. Sinds begin 20° eeuw maakte voetbal een onvervreemdbaar deel uit van het socio-cultureel gebeuren in onze samenleving. Vandaag moeten we helaas vaststellen dat het voetbalgebeuren uit de samenleving is weggeduwd.

Veiligheidsmaatregelen isoleren het stadion van zijn omgeving, de supporter wordt gescheiden van de burger. De kostprijs van een gemiddeld avondje voetbal loopt gemakkelijk op tot € 35. Sommige media brengen voetbal maar al te vaak in verband met onveiligheid, geweld, of plaatst het in de schandaalsfeer. Voetbal zit in de marge van de samenleving… maar de supporters zijn het hartsgrondig beu om in de marginaliteit geduwd te worden.

De 160.000 bezoekers van het Belgische eerste klasse voetbal vragen eenstemmig: “Geef ons het voetbal terug”!

In dit dossier stelt de Supportersfederatie Profclubs enkele actiepunten voor op gebied van veiligheid en toegankelijkheid, die mits enige goede wil van alle partijen, snel gerealiseerd kunnen worden. Zij richt zich hierbij tot de overheid (fancard en ordehandhaving) en tot de Profliga (organisatie van het voetbal).

Veiligheid

1. Fancard

Bij de realisatie van de bepalingen uit de voetbalwet werd het Belgisch voetbal verrast met de zogenaamde Fancard. De fancard moest er hoofdzakelijk toe leiden dat men in staat was om snel en efficiënt de vereiste maatregelen te nemen betreffende identificatie van supporters en het scheiden van supportersgroepen.

De voetbalwet legt immers aan organisatoren van voetbalwedstrijden de verplichting op om rivaliserende supportersgroepen te scheiden. Bovendien biedt de fancard de clubs het comfort dat zij tickets voor genummerde plaatsen kunnen verkopen, waarbij zij eventueel geleden schade gemakkelijk kunnen verhalen op de houder van het betreffende ticket.

Tenminste… dit was het idee. Reeds bij de lancering van de fancard was het voor de geroutineerde voetbalsupporter duidelijk dat dit systeem nooit goed zou functioneren. Het actueel houden van een database met alle gegevens is reeds een zeer complex gegeven. Komt daarbij dat het systeem zelden feilloos gewerkt heeft. Bovendien was het van bij aanvang duidelijk dat er heel wat fictieve fancards op de markt zou zijn. Dit is ook gebleken. Heel wat mensen hebben meer dan één fancard op zak. Hun moeder, tante, oom en zus hebben allemaal een fancard. Wanneer men de toepassing van de fancard zouden moeten controleren, dan raakt niemand nog tijdig een stadion binnen.

De inspanningen van de overheid om voetbal veiliger te maken mag dan tot doel gehad hebben om de risico’s te beperken en het hooliganisme in te dijken, het heeft alvast ook de toegang tot de voetbalstadions drastisch bemoeilijkt. In een recent Nederlands onderzoek [I] onderscheidt men verschillende fasen van veiligheidsdenken in het Nederlandse anti-hooliganisme beleid. Medio de jaren ’90 investeerde men veel in techno-preventie en sociaal preventieve maatregelen. Dit is vergelijkbaar met wat hier gebeurde bij de invoering van de voetbalwet [II]. De scheiding van supporterskernen, invoering van een veiligheidpas (fancard) als identificatiemiddel, gesteund door een administratief sanctioneringmiddel zijn hiervan enkele voorbeelden.

De Minister van Binnenlandse Zaken merkte recent (ons inzien terecht) op dat de fancard haar doel heeft voorbij geschoten en ze beter wordt afgeschaft. Wanneer de identificatie van de supporters verplicht blijft en men een beleid van scheiding van supportersgroepen blijft handhaven, dan vragen wij ons af welk middel ter identificatie er in de plaats zal komen. Wij vrezen een nieuw systeem dat niet is afgestemd op de realiteit, wat opnieuw onnodige drempels zal opwerpen voor de modale voetbalbezoeker.

De Supportersfederatie Profclubs, noch de modale supporter is in staat om eventueel voetbalgeweld in te dijken. Wie echt problemen wil veroorzaken, die laat zich niet weerhouden door sociale controle. Wel kan dialoog met de supporter er mee voor zorgen dat eventuele maatregelen efficiënter zijn. Tevens kan deze dialoog er voor zorgen dat onvoorziene en onwenselijke neveneffecten, die deelname aan het voetbalgebeuren voor de modale supporter bemoeilijken, tot een minimum worden herleid.

Aanbeveling

De Supportersfederatie Profclubs vraagt aan de minister om structureel betrokken te worden bij overleg rond het veiligheidsbeleid. Hierdoor kunnen veel onnodige omwegen omzeild worden in het scheppen van een sportief veiligheidskader.

2. Ordehandhaving

In tegenstelling tot wat men soms beweert is er in de laatste decennia nooit topvoetbal geweest zonder ordehandhaving. De inzet van de ordediensten en de daarbij horende maatschappelijke kostprijs is echter sinds het Heizeldrama drastisch toegenomen. Wij begrijpen dan ook dat de maatschappij zich hierbij vragen stelt.

Toch dienen wij ons ook te realiseren dat de inzet verhoogd is. Topvoetbal is meer dan voorheen een economisch gegeven geworden. De omzet die bij topvoetbal gerealiseerd wordt is een veelvoud van wat het pakweg 25 jaar geleden was. Naast de kostprijs zien we dus eveneens een groter economisch belang, een toegenomen financiële winst. Zowel de overheid, de clubs als de supporter is erbij gebaat een maximale winst na te streven tegen een minimale kostprijs.

Wanneer wij voetbal opnieuw in de maatschappij willen brengen, is het noodzakelijk om na te gaan in hoeverre de maatschappij voetbal opnieuw als aanvaardbaar kan beleven. De wijze waarop ordediensten worden ingezet, kan hierin een rol spelen.

Het ontradende effect van een peloton politiemensen werkt immers als een tweesnijdend zwaard. Het moet mogelijke relschoppers ontraden, maar kan tegelijk de gewone man en gezinnen met kinderen ervan weerhouden een wedstrijd te gaan bekijken.

Regelmatig bereiken ons berichten van politie-optreden waarbij niet enkel de risico-supporter geviseerd wordt, maar ook onschuldige voorbijgangers of supporters in de brokken delen. De supportersfederaties ontvangen klachten van ondernemers die door de opstelling van ordetroepen een merkbaar verlies van omzet vaststellen.

Het is niet aan de supporter om de werkzaamheden van de ordediensten te regelen. Toch menen wij dat het aangewezen is een meldpunt te installeren bij de voetbalcel (Binnenlandse Zaken), waar klachten over het politie-optreden gecentraliseerd kunnen worden. Hierbij denkt de Supportersfederatie Profclubs niet aan een repressief orgaan, doch veeleer aan een meldpunt dat vanuit de verzamelde klachten proactief kan werken aan een betere inzet van de ordediensten. Analyse van de meldingen kan aanleiding geven tot een efficiëntere inzet van de ordediensten, minder ‘noodzakelijk geachte’ overlast voor de omgeving en de modale supporter, terwijl de efficiëntie van de ordehandhaving niet in het gedrang moet komen. Teneinde een oncontroleerbare toestroom aan meldingen te vermijden, kan men in de modaliteiten voor het indienen van een melding opnemen dat deze via de bestaande supportersfederaties moeten worden ingediend. Hoe minder de modale supporter de ordediensten als repressief ervaart, hoe groter de kans dat men geneigd is de weg naar het stadion terug te vinden.

Aanbeveling

De Supportersfederatie Profclubs dringt er bij de minister van Binnenlandse Zaken op aan om een permanent en proactief meldpunt ordehandhaving te installeren.

3. Reglement van inwendige orde

Onveilige situaties hangen in veel gevallen onder meer samen met de mate van frustratie die door de supporter beleefd wordt. Uiteraard zijn er meerdere factoren, maar deze waar men greep op heeft, kan men door een proactieve aanpak reeds heel wat preventief werk verrichten. Situaties die frustratie uitlokken kan men vaak vermijden, tenminste wanneer men er niet stelselmatig de ogen voor sluit.

De voetbalwet legt aan organisatoren van voetbalwedstrijden de verplichting op een reglement van inwendige orde op te stellen [III] en deze aan de bezoekers van het stadion kenbaar te maken. Afhankelijk van het karakter en de tradities in een club kunnen er kleine verschillen bestaan in wat een club in haar stadion toelaat of verbiedt. De grote lijnen van de reglementen zijn in de meeste stadions echter quasi gelijklopend.

De supportersfederaties stellen regelmatig vast dat het niet eenduidig toepassen van een reglement in één stadion, tijdens één wedstrijd, tot heel wat frustraties en soms ook de bijbehorende emotionele reacties leidt bij supporters. Wanneer aan één groep supporters zaken verboden worden, die in het andere vak worden toegestaan, is het bijna onvermijdelijk dat er problemen ontstaan. Wie aan één supportersgroep verbiedt spandoeken op te hangen, maar het aan de overzijde toelaat, neemt een loopje met de eigen veiligheidsmaatregelen. Wanneer dit echter de gemoederen verhit, is het de individuele supporter die op zijn gedrag wordt aangesproken. Indien men van slechte wil is, zou men van provocatie kunnen gewagen. Wij houden het er op dat het toezicht op de naleving van het reglement van inwendige orde met een beetje inspanning en eenduidig dus efficiënter zou moeten worden toegepast.

Hierin spelen de Stewards een doorslaggevende rol. De Stewards vormen de eerste lijn in conflictpreventie en dienen hierop aangesproken te kunnen worden. De Supportersfederatie Profclubs meent dat de autonomie, bevoegdheid, recrutering, opleiding en supervisie van Stewards aan een evaluatie toe zijn.

Aanbeveling

De Supportersfederatie Profclubs dringt er sterk op aan dat de wettelijk verplichte reglementen van inwendige orde tijdens een wedstrijd zonder enig onderscheid, eenduidig worden toegepast.

Tevens vragen wij een evaluatie van het statuut van Steward bij voetbalwedstrijden.


4. Racistische spreekkoren

Sportiviteit bij supporters omvat in de eerste plaats het aanmoedigen van de eigen ploeg. Iedere ploeg heeft een eigen traditie, eigen geschiedenis, clubgezangen enz. Het aanmoedigen van een ploeg kan sportief gebeuren, zonder aan emotie in te boeten. Het scanderen van de eigen leuzen, het tonen van de kleuren en zingen van de eigen clubliederen is een wezenlijk onderdeel van het voetbalgebeuren. Wij vragen dan ook de nodige tolerantie om de eigen dynamiek die hier van uit gaat te respecteren.

Helaas worden voetbalsupporters te vaak getaxeerd op het gedrag van kleine groepen die racistische spreekkoren lanceren.

Engagement

De Supportersfederatie Profclubs engageert zich er toe een ontmoedigingsbeleid te voeren naar uitingen van racisme in de stadions toe. Hiertoe zullen wij in de nabije toekomst het initiatief nemen om de clubs, de Profliga en de Koninklijke Belgische Voetbalbond uit te nodigen om na te denken over een integrale sensibiliseringscampagne.


Organisatie van het voetbal

5. Prijzen en beschikbaarheid tickets

Uit een onderzoek van de krant Le Soir [IV] blijkt dat de prijs van een groot aantal producten in België vandaag veel hoger ligt in verhouding tot de koers van de inflatie (16%) sinds 1996, het referentiejaar voor de berekening van de prijzen van de index van consumptiegoederen.

Zo stelt men vast dat de prijs van een inkomticket voor een voetbalwedstrijd in eerste klasse met maar liefst 65,4 % is gestegen. Dit is onvoorstelbaar en weerhoudt ongetwijfeld een aantal nieuwe supporters er van om regelmatig een wedstrijd te bezoeken.

Het probleem van dure inkomtickets stelt zich het scherpst bij de prijzen die de clubs soms hanteren voor de supporters van de bezoekende ploegen. Men kan zich de vraag stellen welke argumenten er gehanteerd worden om aan de bezoekende supporters prijzen te vragen die in sommige gevallen kunnen oplopen tot € 26 voor één ticket. Bovendien variëren deze prijzen van week tot week, afhankelijk van de bezoekende ploeg.

Men kan opwerpen dat de inzet van veiligheidsdiensten en de daaraan verbonden kosten het verschil maakt tussen de prijzen die men hanteert voor de bezoekende ploegen. Wij durven hier een afwijkende redeneringwijze tegenover stellen. Het profiel van de risicosupporter is reeds lang niet meer eenduidig te schetsen. Voorvermeld onderzoek [V] leert ons dat plegers van voetbalgeweld geen duidelijk profiel vertonen, niet naar opleidingsgraad, inkomen of naar leeftijd. Indien het verhogen van de prijzen zou moeten vermijden dat de risico’s verhogen, menen wij dat dit een verkeerde redenering is. De zgn. ‘die hard’ supporter zal zijn club altijd volgen. Tegen gelijk welke prijs.

Wanneer de prijzen naar een aanvaardbaarder niveau dalen en het aantal plaatsen voor bezoekers (in overleg met de bezoekende ploeg) waar mogelijk voldoende in aantal zijn, kan men verwachten dat er meer supporters op verplaatsing gaan. Meer supporters kan ook voor de clubs een economische winst betekenen in de vorm van rechtstreekse inkomsten (tickets), maar vooral onrechtstreekse inkomsten (sponsoring, merchandising etc.) Een groter aantal supporters betekent bijna automatisch een bredere mix aan achtergronden. Hoe kleiner de groep supporters, hoe groter de concentratie van subgroepen in die supporterskern. Bovendien herstelt dit het oorspronkelijke karakter van het voetbalspel. Twee teams nemen het op tegen elkaar, aangemoedigd door hun supporters. Het vaak gehoorde argument, dat grote groepen bezoekende supporters een verhoogd risico betekenen, kan men moeilijk blijven hanteren. Vermits ongeveer alle stadions hun infrastructuur dermate is aangepast dat de bezoekende supporters geleid worden en volledig gescheiden blijven van de thuissupporters, is dit argument o.i. achterhaald.

Tickets worden vaak zeer laat vrijgegeven voor verkoop. Dit leidt tot organisatorische moeilijkheden voor de supportersverenigingen van de bezoekende ploegen, die voor een rechtvaardige verdeling van het aantal tickets moeten instaan en hun vervoer degelijk moeten kunnen voorbereiden.

Bovendien is er momenteel een onduidelijk prijzenbeleid op gebied van extra toeslagen. In sommige gevallen betaalt men een toeslag van € 1 of € 2 voor tickets in voorverkoop, andere keren betaalt men deze toeslag wanneer men zijn ticket aan het loket koopt op de avond zelf.

Aanbeveling

De Supportersfederatie Profclubs vragen aan de clubs en de Profliga:

- Eenvormigheid in de prijzen, rekening houdend met het geboden comfort.
- Een democratisch prijzenbeleid, waarin de prijzen minstens bevroren worden op het huidige niveau, in sommige gevallen verminderd wordt.
- Het opstellen van een prijzenconvenant tussen de clubs en de supporters, waarbij de prijzen in dialoog met de supporters telkens voor een periode van 2 jaar worden vastgelegd.
- Er dient een eenvormig systeem te worden uitgewerkt voor administratieve toeslagen bij de aankoop van een ticket.
- Tickets dienen tijdig te worden vrijgegeven voor verkoop, zodat ook de bezoekende supporters hun transport op een efficiënte wijze kunnen organiseren.

6. Matchverschuivingen

Een der belangrijkste bronnen van inkomsten voor eerste klasse ploegen komt uit televisierechten. Het is begrijpelijk dat de programmaplanning soms mee de wedstrijdkalender bepaalt.

In sommige gevallen worden wedstrijden echter zeer laattijdig verplaatst. Dit levert voor heel wat supporters ernstige problemen op. Niet iedereen kan vrij nemen wanneer hij dit wenst. Mensen met variabele werkuren, éénoudergezinnen enz. dienen heel wat te plannen. Wanneer men zich vrijmaakt om een wedstrijd bij te wonen, dient men er minstens op te kunnen rekenen dat de wedstrijd (behoudens overmacht) ook effectief doorgaat op de voorziene datum.

Indien een wedstrijd laattijdig wordt verschoven kan dit bovendien ook financiële gevolgen hebben. Vaak dient men zijn ticket (verplicht ) vooraf aan te schaffen. Deze tickets kan de club meestal niet terugnemen. Evenmin kan men ze verder verkopen, vermits tickets op naam verkocht moeten worden (veiligheid).

Aanbeveling

De Supportersfederatie Profclubs dringt er bij de clubs op aan om met hun supporters een inspanningsverbintenis te sluiten waarbij zij een maximale stabiliteit nastreven in het volgen van de wedstrijdkalender.

Tevens dringen wij er op aan dat de clubs een systeem uitwerken voor het tijdig verwittigen bij laattijdige verplaatsing van wedstrijden en vergoeding voor geleden schade.


7. Toegankelijkheid van de stadions voor mensen met een handicap

In veel gevallen is het schrijnend te zien hoe de algemeen aanvaarde idee van inclusie amper is doorgedrongen in de voetbalstadions. Het bezoeken van een voetbalwedstrijd is voor mensen met een handicap veelal een onmogelijke opgave.

Men kan tegenwerpen dat bij elke wedstrijd de rolstoelgebruikers speciale faciliteiten krijgen, hetzij financieel, hetzij door apart gezet te worden. De omstandigheden waarin sommige stadions plaats bieden aan rolstoelgebruikers zijn evenwel zeer verschillend. In het slechtste geval zit men tussen een cordon politiemensen in de gietende regen.

De eerlijkheid gebiedt ons te vermelden dat sommige clubs de voorbije jaren ernstige inspanningen doen om structureel tegemoet te komen aan de noden van supporters met een handicap. In de meeste gevallen betreft het bijkomende faciliteiten, structureel ingebed, voor rolstoelgebruikers.

Een kleine rondvraag in het buitenland leert ons echter dat met een minimum aan inspanningen ook heel wat gerealiseerd kan worden voor mensen met een auditieve- of visuele handicap.

De Supportersfederatie Profclubs stelt het probleem vast, maar wil er zich voor hoeden om zelf voorstellen te formuleren. Wel dringen wij er bij de verantwoordelijken van de clubs / Koninklijke Belgische Voetbalbond / Profliga op aan om in dialoog te gaan met koepelorganisaties van mensen met een handicap, teneinde voetbalstadions, binnen de mogelijkheden van de clubs, maximaal toegankelijk te maken of hier rond sensibiliserend te werken.

Aanbeveling

De Supportersfederatie Profclubs vraagt aan de clubverantwoordelijken, de Koninklijke Belgische Voetbalbond en de Profliga in dialoog te gaan met koepelorganisaties van mensen met een handicap om de stadions maximaal toegankelijk te maken en sensibiliserend te werken.


Bijlage

De Supportersfederatie Profliga vertegenwoordigt de supportersfederaties van:

· Cercle Brugge KV
· Club Brugge KV
· Germinal Beerschot
· KAA Gent
· K Lierse SK
· KRC Genk
· KSK Beveren
· K St-Truiden VV
· KV Westerlo
· KV Oostende
· R Antwerp FC
· RSC Anderlecht
· SC Lokeren Oost-Vlaanderen
· Standard De Liège
· SV Zulte-Waregem (Waarnemend)

Kerngroep :

· De Laet Guido (Germinal Beerschot)
· De Vos Rony (RSC Anderlecht)
· Friet Roeland (KRC Genk)
· Romain Rudy ( Club Brugge KV)
· Verstaen Guido (SV Zulte-Waregem)
· Vos Dirk (KAA Gent)

[I] DE BAL OF DE MAN. Bogaerts S. , Spapens AC, Bruinsma MY, IVA Tilburg, 2003
[II] Wet betreffende de veiligheid bij voetbalwedstrijden, 21 december 1998
[III] Wet betreffende de veiligheid bij voetbalwedstrijden, 21 december 1998, art 10, 1°
[IV] Artikel De Standaard, 16 februari 2005, nna
[V] DE BAL OF DE MAN. Bogaerts S. , Spapens AC, Bruinsma MY, IVA Tilburg, 2003