OS 1920: België even wereldkampioen

Dat zou alleszins de eerste keer zijn sinds 1920, toen België de gouden medaille pakte in Antwerpen. En zo eigenlijk wereldkampioen werd.

Geboren improvisators

Dat de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen werden gehouden, mag eigenlijk een klein wonder heten. Twee jaar eerder was België immers nog het strijdtoneel geweest van Wereldoorlog I. Aanvankelijk had het Internationaal Olympisch Comité Boedapest aangewezen als organisator, maar omwille van de steun van Oostenrijk-Hongarije aan Duitsland tijdens de Oorlog werd die beslissing terug ingetrokken. In april 1919 verzamelde de top van het IOC in Lausanne om te beslissen welke stad de organisatie zou overnemen. Kandidaten waren er genoeg: naast Antwerpen aasden ook Amsterdam, Lyon, Atlanta, Cleveland, Philadelipha en Havana op de Spelen. Het werd uiteindelijk Antwerpen, volgens het IOC om het lijden van de Belgen tijdens en na de Wereldoorlog te verzachten.

En inderdaad, geleden werd er. De legende vertelt dat zelfs tijdens de Spelen -twee jaar na de Oorlog- nog steeds lijken werden geborgen in Ieper. In de aanloop naar de Spelen was er dan ook veel twijfel over de Belgische organisatie. Kan een land dat tijdens de Oorlog zoveel schade werd toegebracht zo'n Spelen wel organiseren, en dat met nauwelijks 11 maanden voorbereiding?

Het antwoord was ja. Dankzij het geld van de Antwerpse diamant- en rederijsector werd alles op alles gezet om de Spelen te doen slagen. IOC-oprichter Pierre de Coubertin zou België later prijzen voor zijn "geweldige improvisatietalent".

Op 4 juli 1919 werd de eerste steen gelegd van het vernieuwde Olympisch Stadion. Royal Beerschot Football Club was één van de drijvende krachten achter de organisatie van de Spelen, dus was het niet meer dan logisch dat het evenement ook in dat stadion zou plaatsvinden. Honderd jaar later speelt Beerschot nog steeds op die locatie.

Het was in datzelfde stadion -dat toen nog plaats bood aan zo'n 35.000 mensen- dat de Spelen op 20 april 1920 geopend werden. De openingsceremonie stond helemaal in het teken van de Oorlog, die nog vers in het geheugen lag. Koning Albert I en alle aanwezigen eerden de gestorven soldaten. Een emotioneel moment, want veel aanwezige atleten hadden zelf nog meegevochten tijdens de Oorlog.

Die Oorlog had trouwens nog een ander belangrijk gevolg voor de Spelen. Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Turkije en Bulgarije werden niet uitgenodigd. De Russen zegden dan weer zelf af.

Een klein wereldkampioenschap

Pas tegen het einde van de Spelen aan, op 27 augustus om precies te zijn, werd het Olympisch voetbaltoernooi op gang getrapt. Er werd niet alleen op het veld van Beerschot gespeeld, maar ook op de Bosuil van Antwerp, en in de gloednieuwe stadions van AA Gent en het Brusselse Union.

In tegenstelling tot vandaag de werd het Olympisch voetbaltoernooi toen nog bijzonder hoog ingeschat. Omdat het eerste echte FIFA - Wereldkampioenschap pas tien jaar later werd gehouden, werd het Olympisch voetbaltoernooi in het begin van de eeuw nog vaak beschouwd als een officieus WK. De winnaar mocht zich dus eigenlijk een beetje wereldkampioen noemen.
Net omwille van dat grote belang, vaardigden alle landen hun sterkst mogelijke teams af. Van beloftenspelers was er toen nog geen sprake: spelers van alle leeftijden kwamen in aanmerking.

Voor de Spelen had België zich één grote ambitie vooropgesteld: het Olympisch voetbalgoud binnen halen. De voorbereiding onder leiding van de Schotse veldtrainer Maxwell en selectieheer d'Oultremont startte dan ook weken op voorhand. Na heel wat wikken en wegen stelde die laatste de volgende selectie samen:

Doelmannen: De Bie (Racing CB) en Vandermeiren (Daring CB)
Verdedigers: Swartenbroeks (Daring CB), De Groof (Antwerp)  en Verbeeck (Union)

Middenvelders: Cnudde (Union), Pelsmaeker (Beerschot) André Fierens (Beerschot), Hanse (Union) en Musch (Union).

Aanvallers: Balyu (Club Brugge), Bragard (CS Verviers), Bastin (Antwerp), Coppée (Union), Dogaer (Racing Mechelen), Nizot (Léopold) Hebdin (Union), Larnoe (Beerschot), Michel (Léopold), Ivan Thys (Beerschot), Van Hege (Union) en Wertz (Antwerp).



De eerste ronde van het voetbaltoernooi leverde weinig verrassingen op. Spanje, Zweden, Italië, Tsjechoslovakije en Nederland plaatsten zich allemaal voor de kwartfinales, de ene al wat makkelijker dan de andere. De enige sensatie was Noorwegens zege op titelverdediger Groot-Brittanië.

België was als gastland vrijgesteld in de eerste ronde. Ook Frankrijk moest pas in de kwartfinale starten. Een voordeel zo bleek, want in hun wedstrijd tegen Italië toonden de Fransen zich veel fitter en trokken ze uiteindelijk aan het langste eind. Tienduizend supporters zagen Frankrijk met 3-1 winnen.

Ondertussen maakten de Tsjechoslovaken een erg goede indruk. Noorwegen werd met zware 4-0 cijfers naar huis gestuurd. Voor het mooiste duel moest men echter op de Bosuil zijn. Daar maakten Nederland en Zweden er een rasechte thriller van, met 5-4 als eindresultaat.

Maar de hele natie keek uiteraard uit naar Belgiës eerste wedstrijd tegen de sterk ingeschatte Spanjaarden. 18.000 supporters zakten af naar het Olympisch stadion om hun land aan te moedigen. Toen de spelers het veld betraden, kregen ze echter een striemend fluitconcert over zich heen. De Antwerpenaars waren kwaad omdat selectieheer d'Oultremont veel van de lokale Antwerpse vedetten niet had opgesteld. Maar d'Oultremont haalde zijn gram, want een indrukwekkend België nam al gauw afstand van Spanje. De 25-jarige Robert Coppée bracht met zijn drie doelpunten België op een 3-0 voorsprong. Mariano Arrate zorgde nog even voor spanning, maar verder dan 3-1 geraakten de Spanjaarden niet meer.

Oranjegekte in Antwerpen

In de halve finale ontmoetten de Belgen aartsrivaal Nederland, dat maar nipt afstand had kunnen nemen van Zweden. Ook toen al deed de Oranjegekte zijn werk: de Nederlanders treinden massaal naar Antwerpen, om daar hun land aan te moedigen. Om uiteindelijk weer ontgoocheld af te druipen, want een sterk België klopte Nederland met ruime cijfers. Het was was de jonge Rik Larnoe die België op voorsprong bracht. Niet veel later zorgde Louis Van Hege voor de verlossende 2-0. Diezelfde Van Hege zou trouwens twaalf jaar later als bobsleeër deelnemen aan de Olympische Winterspelen in Lake Placid. Vijf minuten voor tijd maakte Mathieu Bragard het feestje compleet. Het met 22.000 supporters gevulde stadion ontplofte: 3-0 tegen Nederland én kwalificatie voor de finale, wat meteen zekerheid over een medaille opleverde!

Wie in die finale de tegenstander van de Belgen zou worden, werd bepaald in de wedstrijd tussen Tsjechoslovakije en Frankrijk. De Tsjechoslovaken maakten opnieuw een erg sterke indruk. Na hun 7-0 en 4-0 zeges in de eerste twee rondes, klopten ze nu Frankrijk met 4-1.

De finale zou één van de meest bewogen wedstrijden in de voetbalgeschiedenis worden. De opkomst was massaal. In het stadion kon maar 35.000 man, maar ongetwijfeld waren er op die tweede september veel meer mensen aanwezig. Het leger werd zelfs ingeschakeld om de mensen van het veld te houden.
De Rode Duivels lieten het echter niet aan hun hart komen. Na een klein halfuur stond België al 2-0 voor. Het volgepakte stadion zag hoe Robert Coppée eerst een penalty omzette en Rik Larnoe daarna de 2-0 aantekende. Dat leidde tot veel frustratie bij de tegenstander. De Tsjechoslovaken vochten elke beslissing van de Engelse scheidsrechter John Lewis aan. Toen die in de veertigste minuut ook nog eens linksback Karel Steiner van het veld stuurde, was de maat vol. Kapitein Kada maande zijn spelers aan het veld te verlaten, en zo geschiedde. De Tsjechoslovaken zouden niet meer terugkeren, waardoor de scheidsrechter niet anders kon dan de wedstrijd affluiten.

Een forfaitzege dus voor de Belgen, die zich zo de Olympische gouden medaille toeëigenden. En zo werd België toch ook een klein beetje wereldkampioen.